سرطان لنفاوی Hodgkin چیست؟

سرطان لنفاوی Hodgkin (که بنام بیماری Hodgkin نیز شناخته می شود)، سرطانی است که از یاخته های سیستم لنفاوی (بخشی از سیستم ایمنی بدن) که لنفوسیت نامیده می شود، رشد می کند. لنفوسیت ها نوعی از گلبول های سفید هستند که به بدن کمک می کنند تا با بیماری ها مبارزه کند. همه غدد دیگر بافت لنفاوی به عنوان غدد خوش خیم لنفاوی (NHL) نامیده می شوند.

مفهوم سرطان لنفاوی Hodgkin

این سرطان در سال 1832 توسط دکتر Hodgkin شناسایی شد. سرطان لنفاوی Hodgkin با تفاوت هایی که در زیر میکروسکوپ دارد و نیز با تفاوتی که در رشد و در میزان سرایت آن دارد، مجزا شد. این تفاوت ها عبارتند از :

• در سرطان لنفاوی Hodgkin، الگوی گسترش بیماری منظم است: پیشرفت از یک گروه از غدد لنفاوی به دیگر غدد لنفاوی از راه منطقه ای از غدد لنفاوی می باشد.

• برخلاف سرطان لنفاوی غیر Hodgkin، سرطان لنفاوی Hodgkin با حضور لنفوسیت غیرطبیعی که یاخته Sternberg (یا لنفوسیت B) نامیده می شود، مشخص می گردد. این یاخته های متمایز، بزرگ تر از لنفوسیت های طبیعی هستند و هسته محصور بزرگی دارند.

سرطان لنفاوی Hodgkin اغلب در غدد لنفاوی بالایی بدن (از قبیل قفسه سینه، گردن و زیر بازوها) آغاز می شود. این بیماری سبب می شود که بافت لنفاوی بزرگ شود و بر ساختارهای مجاور خود فشار بیاورد. چون همه بافت های لنفاوی به هم مرتبط هستند، این سرطان می تواند از یک بافت لنفاوی به همه بافت های لنفاوی در هر نقطه از بدن سرایت کند.

انواع سرطان لنفاوی Hodgkin

سیستم گروه بندی فعلی سرطان لنفاوی، سیستم WHO است. این سیستم، سرطان های لنفاوی را براساس برخی مشخصه ها شناسایی می کند از قبیل: ظاهر یاخته ها، مشخصات کروموزم یاخته و وجود برخی از مواد شیمیایی خاص بر روی سطح یاخته ها.

دو نوع اصلی از سرطان لنفاوی Hodgkin عبارتند از سرطان لنفاوی Hodgkin کلاسیک (که بیشتر سرطان ها را دربرمی گیرد) و سرطان لنفاوی Hodgkin با لنفوسیت غالب گره دار. هر نوع سرطان به روشی متفاوت رشد می کند و گسترش می یابد.

آمار مربوط به سرطان لنفاوی Hodgkin

سرطان لنفاوی Hodgkin نادر است و حدود یک درصد از سرطان ها را در ایالات متحده دربرمی گیرد. در بین سرطان های لنفاوی، سرطان لنفاوی Hodgkin کم تر از دیگر سرطان های لنفاوی شایع است. سرطان های لنفاوی غیر Hodgkin، هفتیمن سرطان شایع در مردان و زنان آمریکایی می باشد.

گرچه سرطان لنفاوی Hodgkin در هر سنی ممکنست رخ دهد ولی بیشتر در سنین بین 15 تا 40 سالگی و نیز سن بالاتر از 55 سالگی شایع است.

 

عوامل ابتلاء به سرطان لنفاوی Hodgkin

سرطان لنفاوی Hodgkin در لنفوسیت ها بوجود می آید که نوعی از گلبول های سفید می باشد. اگرچه هنوز معلوم نیست که چه چیزی سبب سرطان لنفاوی Hodgkin می شود ولی پژوهشگران عوامل مشخصی را برای ابتلاء به این بیماری شناسایی کرده اند.

موارد زیر برخی از عوامل احتمالی برای سرطان لنفاوی Hodgkin هستند :

• جنسیت- مردان تا حدودی احتمال بیشتری برای ابتلاء به این بیماری دارند تا زنان.

• سن- افراد جوان تا میانسال در دهه 20 و 30 و در سنین بالاتر از 55 سال، احتمال بیشتری برای ابتلاء به سرطان لنفاوی Hodgkin دارند.

• سابقه خانوادگی- داشتن والدین یا خویشاوند هم خون که این بیماری را داشته باشد، ممکنست احتمال ابتلاء را افزایش دهد. اما گزارش شده است که فقط پنج درصد از موارد این بیماری به ارتباط خویشاوندی مربوط است.

•  ویروس Epstein-Barr (EBV) – از بابت ایجاد بیماری “mono” در افراد بزرگسال شناخته شده است. EBV ممکنست به ایجاد برخی از سرطان های خاص از جمله سرطان لنفاوی Hodgkin مربوط باشد.

• به خطر افتادن سیستم ایمنی بدن- مشکل دار بودن سیستم ایمنی در اثر ایدز و یا موارد دیگر برای پس زدن پیوند اعضاء ، می تواند احتمال ابتلاء به سرطان لنفاوی Hodgkin را افزایش دهد.

• گسترش از نظر جغرافیایی- سرطان لنفاوی Hodgkin بیشتر در آمریکای شمالی و شمال اروپا شایع است.

توجه: هر عاملی که سبب افزایش احتمال ابتلاء به بیماری باشد، عامل احتمال ابتلاء نامیده می شود. داشتن یکی از این عوامل، به معنی این نیست که شما سرطان خواهید گرفت و نیز نداشتن این عوامل نیز به معنی این نیست که شما دچار سرطان نخواهید شد. اگر فکر می کنید که یک یا چند عامل از این عوامل را دارید، موضوع را با پزشک خودتان درمیان بگذارید.

 

نشانه های سرطان لنفاوی Hodgkin

سرطان لنفاوی در کجای بدن بوجود می آید؟

بیش از 500 غده لنفاوی در سرتاسر بدن وجود دارد که همگی از طریق شبکه ای از رگ های لنفی به هم متصل هستند. خوشه های غدد لنفاوی را می توان در گردن، زیر بغل، کشاله ران، شکم، لگن خاصره و قفسه سینه یافت.

غدد لنفاوی، گلبول های سفید خون را به گردش درمی آورند. هنگامی که تمرکز گلبول های سفید خون به عنوان بخشی از واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به یک ویروس یا عفونت افزایش می یابد، ممکنست غدد لنفاوی متورم شوند. در برخی موارد، تورم توسط مورد دیگری مانند سرطان ایجاد می شود.

نشانه های سرطان لنفاوی Hodgkin

نشانه های سرطان لنفاوی Hodgkin معمولا نشانه های ویژه ای نیستند و ویژگی های مشترکی با دیگر بیماری ها از قبیل سرماخوردگی، آنفلوانزا و دیگر انواع عفونت های تنفسی دارند.

مراحل اولیه سرطان لنفاوی Hodgkin اغلب هیچ نشانه ای ندارد. در این مراحل، یک یا دو غده از غدد لنفاوی بیمار متورم می شود که این معمولا در گردن رخ می دهد.

علائم اضافی سرطان لنفاوی Hodgkin می تواند شامل اینها باشد :

• تورم غدد لنفاوی در گردن، زیر بغل یا کشاله ران

• تب های متناوب

• عرق ریزش شبانه

• احساس خستگی مداوم

• کاهش وزن غیر منتظره

• کاهش اشتها

• خارش کل بدن

• درد یا تورم در شکم، احساس پر بودن شکم

توجه: احتمال دارد که این نشانه ها در اثر مشکلاتی جز سرطان باشد. بهتر است که برای تشخیص دقیق با یک متخصص مشورت کنید.

وجود نشانه های B برای مرحله بندی سرطان لنفاوی Hodgkin

علاوه بر استفاده از ارقام رومی I-IV برای درجه بندی گستردگی بیماری، در مرحله بندی سرطان لنفاوی Hodgkin از حروف A و B برای هر مرحله استفاده می شود. این حروف نشانگر آن هستند که آیا نشانه های خاصی از بیماری وجود دارند یا نه.

• حرف B نشانگر آنست که آیا شخص یک یا چند مورد از نشانه های زیر را دارد: عرق ریزش شبانه، تب یا کاهش وزن. اگر هیچ یک از این نشانه ها وجود نداشته باشند، از حرف A استفاده می شود. نشانه های مربوط به B ممکنست در تشخیص کلی بیماری بکار رود و نیز علائمی از سرطان پیشرفته تر باشد.

مفهوم نشانه های سرطان لنفاوی Hodgkin

داشتن یک یا چند نشانه از نشانه های یاد شده، بدین معنی نیست که شما دچار سرطان لنفاوی Hodgkin هستید. تورم در غدد لنفاوی و دیگر نشانه ها ممکنست علائمی از دیگر بیماری ها نیز باشد. معمولا نشانه های عفونت، پس از یکی دو هفته از بین می رود. اگر نشانه هایی دارید که بیش از دو هفته به دراز می کشد، لازمست که به پرشک مراجعه کنید.

مثلا اگر تورم غدد لنفاوی، تب یا عرق ریزش شبانه در شما به دراز بکشد و یا عودت کند، به پزشک مراجعه کنید. همچنین کاهش وزن چشمگیر در زمانی کوتاه مثلا کاهش بیش از 10 درصد وزن طبیعی بدن در مدت شش ماه، علامتی است که به شما هشدار می دهد تحت مراقبت پزشکی قرار گیرید.

 

تشخیص سرطان لنفاوی Hodgkin

ممکنست تشخیص سرطان لنفاوی Hodgkin مشکل باشد. در مراکز درمانی سرطان، از ابزارهای پیشرفته ای برای تشخیص دقیق سرطان استفاده می شود. این به تهیه برنامه درمانی مختص هر بیمار کمک می کند.

بیوپسی یک تشخیص مرسوم برای سرطان لنفاوی Hodgkin است. یاخته های موجود در نمونه بیوپسی در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد تا وجود سرطان لنفاوی Hodgkin کنترل شود.

درخلال درمان، از تصویربرداری ها و آزمایش های پیشرفته ای برای دنبال کردن بیماری و نیز نظارت بر پاسخ بیمار به معالجات بهره می گیرند. چون نتایج تصویربرداری اغلب در همان روز و نتیجه بیوپسی در مدت 24 ساعت آماده می شود، می توان برنامه درمانی بیمار را بسرعت اصلاح کرد.

ردیابی سرطان: تست ها و روش های تشخیص سرطان لنفاوی Hodgkin

ممکنست پزشکان از هریک از تست های تشخیص زیر برای سرطان لنفاوی Hodgkin استفاده کنند :

• سابقه پزشکی بیمار- برای تعیین میزان سلامت بیمار در زمان حال و گذشته.

• معاینه بدنی- برای بررسی سایز و نیز عملکرد غدد لنفاوی به ویژه در گردن، قفسه سینه یا شکم.

• آزمایش های خون- برای جلوگیری از عفونت یا دیگر بیماری ها در صورت گسترش سرطان لنفاوی.

• بیوپسی- برداشتن مقدار کمی از بافت مربوطه برای تعیین نوع سرطان لنفاوی، سرعت رشد تومور و اینکه آیا بیماری گسترش یافته است یا نه.

• بیوپسی مغز استخوان- برداشتن نمونه ای از مغز استخوان.

• بیوپسی غده لنفاوی- برداشتن همه غده لنفاوی یا بخشی از آن.

• Flow cytometry – یک تست ردیابی سرطان است که در آن، یاخته های سرطانی (که با یک ماده رنگی مشخص شده اند)، در زیر تابش پرتوهای لیزر قرار می گیرند تا معلوم شود که این یاخته ها دارای مقدار طبیعی از DNA می باشند یا نه و این که میزان کدام یک در حال افزایش است.

• اسکن MUGA/ اکودیاگرام ثانویه- تست های مورد استفاده برای ارزیابی و نظارت بر تغییرات در عملکرد قلب که ممکنست به عنوان یکی از عوارض جانبی داروهای خاصی از شیمی درمانی رخ دهد.

• تصویربرداری ها- تصویربرداری برای تهیه تصاویری از بدن که گستردگی سرطان و وجود عفونت یا دیگر مشکلات را در بدن بیمار نشان می دهد.

• سی تی اسکن

• اسکن PET/CT

• تست عملکرد شش ها (که گاهی انجام می شود)

 

مرحله بندی سرطان لنفاوی Hodgkin

نشانه های سرطان لنفاوی چگونه گسترش می یابند؟

معمولا سرطان لنفاوی Hodgkin در غدد لنفاوی آغاز می شود. بیماری به هنگام گسترش گرایش به این دارد که از الگوی ویژه ای پیروی کند و به گونه ای سیستماتیک از یک غده لنفاوی به غده لنفاوی دیگری برود.

در مراکز درمانی از تست های تشخیصی پیشرفته ای استفاده می شود تا ببینند سرطان چگونه در شبکه غدد لنفاوی پیشرفت کرده است. فرآیند مرحله بندی سرطان کمک می کند تا طرح درمانی مناسبی برای بیماری که سرطان لنفاوی Hodgkin دارد، تهیه شود.

مراحل سرطان لنفاوی Hodgkin

سیستم Cotswold مراحل سرطان لنفاوی Hodgkin را به وسیله تعداد و موقعیت غدد لنفاوی مشخص می کند.

مراحل اولیه سرطان (مراحل I و II) توسط تعداد غدد لنفاوی که تحت تاثیر سرطان قرار گرفته اند، مشخص می شود. …پیشرفته ترین مرحله (مرحله IV) بوسیله گسترش سرطان به دیگر بخش های بدن مشخص می شود. این مراحل بشرح زیر طرح ریزی می شوند :

• مرحله I از سرطان لنفاوی Hodgkin : سرطان فقط به یک غده لنفاوی و یا یک عضو محل اثر کرده است.

• مرحله II از سرطان لنفاوی Hodgkin : دو غده لنفاوی و یا بیشتر از آن تحت تاثیر سرطان قرار گرفته اند. …سرطان یا در بالای دیافراگم و یا در پایین آنست. مرحله III از سرطان لنفاوی Hodgkin : سرطان ممکنست بر روی غدد لنفاوی و یا هردو طرف دیافراگم اثر گذاشته باشد.

• مرحله IV از سرطان لنفاوی Hodgkin : این مرحله، پیشرفته ترین مرحله سرطان است. یاخته های سرطانی به فراتر از سیستم لنفاوی در دیگر بافت ها یا اندام ها رفته اند، از قبیل کبد، شش ها و یا استخوان ها.

مرحله بندی اضافی سرطان لنفاوی Hodgkin

از حروف اضافی A، B، E و S اغلب برای توصیف بیشتر سرطان لنفاوی Hodgkin استفاده می شود. حروف A و B نشانگر بود یا نبود نشانه هایی خاص است. حروف E و S به گسترش سرطان به فراتر از غدد لنفاوی مربوط است :

• A&B- از حرف B هنگامی استفاده می شود که نشانه های زیر وجود دارند: کاهش وزن غیر منتظره، عرق ریزش شبانه و یا تب. حرف A هنگامی استفاده می شود که نشانه ای وجود نداشته باشد. اگر وسعت بیماری، بزرگ تشخیص داده شود (با تومورهای بزرگ با ابعادی بزرگ تر از 10 سانتیمتر) که با حرف X معین می شود.

• E&S- سرطان های Extranodal که به فراتر از غدد لنفاوی در دیگر بافت ها یا اندام ها سرایت کرده است، با حرف E نشان داده می شود. سرطان Extranodal که به طحال سرایت کرده باشد، با حرف S نشان داده می شود. تقریبا 30 درصد از کسانی که دچار سرطان لنفاوی Hodgkin هستند، طحال آنها بزرگ شده است (splenomegaly).

همچنین پزشک تعیین خواهد کرد که آیا سرطان لنفاوی درجه پایین (با رشدی کند)، درجه متوسط (سرعت رشد متوسط) و یا درجه بالا (سرطان تهاجمی یا رشد سریع) دارد.

برنامه ریزی درمان سرطان لنفاوی Hodgkin

هنگامی که تیم درمانی موقعیت، نوع، سایز، مرحله و درجه سرطان لنفاوی Hodgkin را فهمید، می توان برای درمان بیمار برنامه ریزی کرد.